Kinh Nghiệm Nông Nghiệp
Valucha ứng dụng luân canh và xen canh trong nông nghiệp hữu cơ
Trong nông nghiệp hữu cơ, việc ngăn ngừa sâu bệnh và cỏ dại đóng vai trò then chốt. Luân canh, xen canh là phương pháp phổ biến đóng góp nhiều lợi ích đáng kể trong canh tác cây trồng.
1. Luân canh cây trồng trong nông nghiệp hữu cơ
1.1 Tác dụng của luân canh cây trồng
Luân canh cây trồng là quá trình canh tác tạo thời gian để độ màu mỡ của đất trồng được tích lũy và cây trồng được tăng trưởng, hấp thụ tốt chất dinh dưỡng. Tất cả các hệ thống canh tác hữu cơ đều dựa trên việc áp dụng hệ thống luân canh cây trồng tốt.
Luân canh cây trồng cũng có khả năng kiểm soát cỏ dại và sâu bệnh, giúp cho các loài thiên địch có lợi sống được ở trong khu vực canh tác.
Luân canh cây trồng không chỉ làm giảm sự tấn công của sâu bệnh hại mà nó còn làm tăng lợi thế sử dụng dinh dưỡng sẵn có trong đất.
1.2 Một số loại luân canh cây trồng
Có nhiều loại luân canh khác nhau mà nông dân có thể áp dụng để cải thiện đất đai và tăng cường năng suất canh tác. Dưới đây là một số loại luân canh cây trồng:
– Thay đổi cây trồng: Là phương pháp thay đổi loại cây trồng trên cùng một khu vực đất sau mỗi vụ mùa. Ví dụ, nếu một vụ trồng lúa đã được thu hoạch, người nông dân có thể chuyển sang trồng cây đậu phộng hoặc đậu xanh vào mùa kế tiếp. Việc thay đổi cây trồng như vậy có thể cung cấp dinh dưỡng khác nhau cho đất và ngăn ngừa sự phát triển quá mức của sâu bệnh đặc biệt liên quan đến một loại cây cụ thể.
– Bỏ hoang với cỏ hoặc bụi cây: Kỹ thuật này nhằm tạo ra một thời gian nghỉ cho đất bằng cách để đất bỏ hoang và mọc cỏ hoặc để bụi cây tự nhiên mọc trên đất. Việc này giúp cung cấp dinh dưỡng cho đất thông qua sự phân hủy của cỏ hoặc bụi cây, đồng thời giữ đất ẩm và bảo vệ chất dinh dưỡng từ việc bị rửa trôi.
– Luân canh với các cây họ đậu: Các loại cây thuộc họ đậu như đậu phộng, đậu xanh, đậu nành… có khả năng cải thiện đất rất tốt. Luân canh như vậy giúp cải thiện độ bền và dinh dưỡng của đất cũng như ngăn chặn sự lây nhiễm của sâu bệnh đối với một loại cây cụ thể trong hệ thống canh tác.
2. Xen canh cây trồng trong nông nghiệp hữu cơ
2.1 Xen canh cây trồng là gì?
Cũng như con người, thực vật luôn ảnh hưởng lẫn nhau. Có những loài cây khi được trồng cùng nhau sẽ có tác động tới nhau tốt hơn một số cây khác.
Xen canh là một biện pháp trồng hai hay nhiều loại cây trong cùng một ruộng. Mục đích chung của xen canh là nhằm tạo ra một năng suất cao hơn trên một diện tích bằng cách tận dụng các nguồn tài nguyên không được sử dụng đến khi chỉ trồng độc canh. Trong trường hợp cây trồng độc canh bị sâu bệnh phá hại quá mức thì với cách trồng thêm nhiều loại cây trên cùng một diện tích sẽ làm giảm thiểu rủi ro cho nông dân.
Để trồng xen canh thành công, người canh tác cần lưu ý cây trồng xen không cạnh tranh nhau về không gian, về dinh dưỡng, nước, hoặc ánh sáng, trồng cây có bộ rễ ăn sâu với cây có bộ rễ ăn nông, hoặc trồng cây có đặc điểm thân cao với cây thân thấp và chịu bóng.
Một ví dụ về phương pháp xen canh truyền thống giữa ngô, đậu và bí đỏ. Ngô sẽ mọc cao vượt so với hai loại cây kia, khi đậu có tay leo sẽ bám vào thân cây ngô, còn bí sẽ bò lan phủ lên mặt đất, che bóng cho mặt đất và sử dụng ánh sáng xuyên qua từ tán cây ngô. Mặt đất bị che bóng sẽ làm hạn chế cỏ dại phát triển.
2.2 Một số phương pháp chung trong xen canh
Một số phương pháp chung trong xen canh:
- Trồng xen hỗn hợp: Đây là cách trồng xen cơ bản nhất, tất cả các loại cây xen được trồng trộn lẫn nhau trong tất cả các khoảng trống có ở trên ruộng.
- Xen canh theo hàng: Nhiều hàng hoặc luống của một loại cây được trồng xen kẽ với nhiều hàng, luống của loại cây khác.
- Xen canh còn sử dụng biện pháp trồng các loại cây sinh trưởng nhanh với cây sinh trưởng chậm để có thể thu hoạch trước cây mọc nhanh khi cây mọc chậm bắt đầu chín.
- Xen theo kiểu trồng gối (trồng xen kế tiếp): Các loại cây khác nhau được trồng vào những thời điểm riêng biệt. Trong cách trồng này, cây trồng gối tiếp sẽ được gieo trồng khi cây thứ nhất đang sinh truởng (thường vào lúc cây trồng thứ nhất đang trong giai đoạn sinh truởng sinh thực mạnh mẽ hoặc đang vào quả), để khi cây thứ nhất được thu hoạch sẽ có khoảng không đầy đủ để cây thứ hai trồng gối tiếp sẽ phát triển tốt.
Một số nguyên tắc cần chú ý khi trồng xen:
– Không trồng nhiều loại cây cùng họ trên cùng mảnh ruộng.
– Các loại cây trồng xen không yêu cầu chất dinh dưỡng giống nhau.
– Có bộ rễ phân bố ở các lớp đất khác nhau.
– Có chiều cao cây khác nhau.
– Có thời gian sinh trưởng và thu hoạch khác nhau.
– Nên trồng xen các loại rau gia vị, một số loại hoa như cúc vạn thọ, sen cạn có thể xua đuổi côn trùng có hại.
2.3 Lợi ích mà xen canh đem lại trong nông nghiệp hữu cơ
Trồng kèm là một kiểu trồng xen đặc biệt bằng cách trồng kết hợp một cách hiệu quả các cây có khả năng hỗ trợ nhau. Các cây xen nhau có thể làm lợi cho nhau theo một số cách bao gồm:
– Làm tăng thêm hương vị: Có một số cây, đặc biệt là các loại cây gia vị dường như có khả năng làm thay đổi hương vị của các cây được trồng xung quanh trở nên tinh tế hơn.
– Làm giảm rủi ro: Trồng nhiều loại cây trong cùng một ruộng sẽ làm tăng thêm sản lượng thu từ các loại cây khác nhau, cho dù có thể phải đương đầu với một loạt các vấn đề vô cùng bất lợi trong sản xuất.
– Làm cân bằng sự tương tác: Trong cùng một vị trí, khi các cây được trồng kèm ở các mức độ cao thấp khác nhau có thể tạo sự che phủ cho mặt đất hoặc có tác dụng như một giàn lưới che cho cây khác.
– Sự cố định đạm: Trồng kèm các cây có khả năng cố định đạm sẽ tạo ra một lượng
đạm sẵn cho cây khác sử dụng.
– Ngăn cản sâu hại: Trồng kèm các cây tiết ra hóa chất xua đuổi côn trùng, hoặc các loại gây hại khác như tuyến trùng hoặc nấm.
– Vật chủ tin cậy: Trồng kèm những cây hấp dẫn hoặc cây làm nơi cư trú cho các côn trùng có lợi hoặc các sinh vật có ảnh hưởng tốt cho cây trồng như bọ rùa hoặc một số loại “tuyến trùng có ích”.
– Nơi ẩn náu tin cậy: Trồng kèm một loại cây có thể có tác dụng như một hàng chắn gió hoặc tạo bóng cho các loại sinh vật khác ẩn náu.
– Cây bẫy: Trồng kèm các loại cây có khả năng thu hút dịch hại ra khỏi các cây khác
– Kiểu gây chia rẽ: Nếu trồng độc canh, dịch hại từ một cây trồng có thể lây lan dễ dàng và nhanh chóng sang các cây bên cạnh. Trồng cây khác kèm theo sẽ làm đứt quãng sự lây lan của loài gây hại này.
3. Cây rau kết hợp và đối kháng trong nông nghiệp hữu cơ
Khi xen canh, người trồng trọt cần lưu ý lựa chọn các loại cây có khả năng hỗ trợ nhau cùng phát triển, nên tránh những nhóm cây hạn chế sự phát triển của nhau. Chúng ta có thể cùng tham khảo các loại cây kết hợp và cây đối kháng ở bảng dưới đây:
| STT | Loại rau | Cây kết hợp | Cây đối kháng |
| 1 | Măng tây | Cà chua, múi, húng quế | Hành tây, tỏi |
| 2 | Đậu cô ve | Khoai tây, cà rôt, dưachuột, su lơ, cải bắp, húng, rau thơm | |
| 3 | Bầu | mướp hương, dưa chuột, mướp đắng | |
| 4 | Đậu cô ve leo | Khoai tây, dưa chuột, ngô, dâu tây, cần tây, húng | Hành tây |
| 5 | Củ cải đường | Hành tây, su hào | Đậu leo |
| 6 | Cây họ cải | Các loại rau thơm, khoai tây, cần tây, cà chua, thì là, bạc hà, củ cải đường, hành tây, hoa cúc |
Dâu tây, đậu leo |
| 7 | Cà rốt | Đậu Hà lan, xà lách, hẹ, hành tây, tỏi tây, cà chua | Thì là |
| 8 | Cần tây | Tỏi tây, cà chua, đậu cô ve leo, su lơ, cải bắp, | |
| 9 | Hẹ tây | Cà rốt | Đậu hà lan, đậu cô ve |
| 10 | Cây ngô | Đậu bắp, cà chua, đậu cô ve leo, đậu leo, cải bắp, lạc, bí xanh, khoai tây, đậu hà lan, dưa chuột |
|
| 11 | Dưa chuột | đậu leo, cải củ, đậu bắp, cà tím, đậu cô ve, ngô, đậu Hà lan, hướng dương |
Khoai tây, rau thơm |
| 12 | Cà tím | Đậu cô ve, rau muống, bí xanh thân bò, cải bao, cải củ | |
| 13 | Rau muống | Cà chua, đậu bắp, ngô, cà tím, rau dền, và bất kì cây trồng nào cần giàn leo |
|
| 14 | Tỏi tây | Hành tây, cần tây, cà rốt | |
| 15 | Xà lách | Cà rốt, cải củ, dâu tây, dưa chuột | |
| 16 | Đậu xanh | Ngô | |
| 17 | Đậu bắp | Rau muống, bí xanh thân bò, cải bao, cải củ | |
| 18 | Hành tây, tỏi | Củ cải đường, dâu tây, cà chua, xà lách, húng, cà rốt, | Đậu hà lan, đậu cô ve |
| 19 | Mùi tây | Cà chua, măng tây | |
| 20 | Đậu Hà lan | Cà rốt, củ cải, dưa chuột, ngô, đậu cô ve, hầu hết các loại rau và rau thơm |
Hành tây, tỏi |
| 21 | Khoai tây | Đậu cô ve, ngô,cải bắp, hướng dương | Bí xanh, dưa chuột, cà chua, mâm xôi |
| 22 | Bí xanh | Ngô | Khoai tây |
| 23 | Củ cải | Đậu hà lan, cây sen cạn, xà lách, dưa chuột | |
| 24 | Đậu tương | Trồng với bất cứ cây nào | |
| 25 | Mướp hương | Bầu, dưa chuột, mướp đắng | |
| 26 | Cà chua | Hẹ, hành tây, mùi tây, xà lách, măng tây, cúc vạn thọ, cây sen cạn, cà rốt, cải củ, cải bao, rau muống, bí xanh | Su hào, khoai tây, thì là, cải bắp |
4. Valucha ứng dụng xen canh trong canh tác nông nghiệp hữu cơ
Hiểu rõ được lợi ích của việc luân canh, xen canh, Valucha tích cực ứng dụng trong canh tác nông nghiệp hữu cơ tại các vùng nguyên liệu của mình. Tại vườn ớt tại Thái Nguyên, Valucha đã hướng dẫn người dân trồng xen canh ớt và cây đu đủ đực. Ớt là cây trồng chủ lực, còn đu đủ được được trồng kèm để thu hoạch hoa, tăng thu nhập. Đồng thời, cây đu đủ cũng như một hàng rào sinh thái, tạo vùng đệm để ngăn cách với vùng canh tác xung quanh, hạn chế tối đa được sự lây nhiễm chéo trong canh tác.
Để trao đổi thông tin về nông nghiệp hữu cơ hoặc mua sản phẩm, khách hàng vui lòng liên hệ:
Công ty Cổ phần Giải pháp Nông nghiệp Valucha
Địa chỉ: Số 1 ngõ 197/318/3/47 tổ 12 đường Thạch Bàn, Quận Long Biên, Hà Nội.
Hotline: 0903.221.099
Email: valuchaasj@gmail.com
Fanpage: https://www.facebook.com/valucha.nongnghiep
Youtube: https://www.youtube.com/@VALUCHA-Nongnghiephuuco
Tài liệu tham khảo:
- Tài liệu dự án “Phát triển khuôn khổ cho sản xuất và maketing nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam” của Hội nông dân Việt Nam (VNFU) và Agricultural Development Denmark Asia (ADDA) Đan Mạch.
